Bebekte sarılık; çoğu fizyolojik sarılıktır; yani yenidoğan bebeğe zarar vermez ve kendiliğinden iki hafta içinde düzelir.İnsan hayatının ilk 28 gününe yenidoğan dönemi denir. Zamanında doğmuş iki bebekten birinde, erken doğmuş bebeklerin ise % 80’inde sarılık görülür. Ancak sarılığının zararlı olmayan sınırı aşıp aşmadığı veya fizyolojik olup olmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
Yenidoğan sarılığı nasıl oluşur?
Bebekte sarılık cilde, idrara ve dışkıya sarı rengi veren billirubinin kandaki seviyesinin yükselmesi sonucu oluşur. Yenidoğan bebeklerde vücutta yapılan billirubinin idrar ve dışkı ile yeterince atılamaması veya vücutta fazla yapımı sonucu deride birikmesi ile sarılık oluşur.
Yenidoğan sarılığı neden önemlidir?
Yenidoğan bebeklerde sarılığın erken dönemde tespit edilmesi çok önemlidir. Sarılık çoğunlukla kendiliğinden geçer ancak bazı durumlarda bilirubin çok yüksek seviyelere ulaşır ve beyin dokusunda da birikerek hasara neden olabilir. Bu yüzden sarılığı olan yenidoğanların özellikle ilk bir hafta içindeki takipleri son derece önemlidir. Özellikle ilk bir hafta sarılık, yenidoğan vücudunda en yüksek seviyelere ulaşır. İlk bir aydan sonra kan dolaşımı ile beyin arasındaki bariyer oluşur ve bilirubin artık kandan beyine geçemez ve beyin hasarı oluşturmaz. Yeni doğan bebek bir aylık olduktan sonra sarılığın geçmiş olması beklenir, eğer sarılık geçmemişse buna uzamış sarılık denir ve bebeğin sarılığının devam etmesine neden olan idrar yolu enfeksiyonu, guatr veya kan hastalığı olup olmadığı araştırılmalıdır.
Yenidoğan Bebeğinizin Sarılık Olduğunu Nasıl Anlarsınız?
Bebekte sarılık önce gözlerin beyazında başlar, kandaki bilirubin seviyesi yükseldikçe sırasıyla yüze, gövdeye, en son kol ve ve bacaklara doğru yayılır. Sarılık geçerken de en son göz bebeklerinden kaybolur.
Ciltteki sarı renk gözle, en iyi gün ışığında görülür. Parmakla hafifçe burun ya da karın cildine bastırılarak ciltteki sarı renk tespit edilir.
Bebeğinizin sarılık olduğunu far keder etmez, sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Ayrıca bu amaçla yenidoğan bebekler 0., 3. ve 7. günlerde sarılık yönünden muayene edilmelidir.
Yenidoğan Bebekte Sarılık Belirtileri
Bebekte sarılık değerleri yükseldikçe ciltteki sarılık tüm vücuda yayılır. Bebek daha çok uyur, daha çok uyuduğundan daha az emer ve daha az emmek sarılığı daha yükseltir. Eğer sarılık değeri çok yükselip beyni etkiler ise, bebeğin ağlaması değişir, vücudunda kasılmalar başlar ve bebek havale geçirebilir, ve bu durum hatta ölümle sonuçlanabilir. Beyin dokusu sarılık nedeniyle etkilenen bebeğin ileri yaşamında zeka geriliği, başını tutma, oturma ve yürüme gibi becerilerinde gerilik, işitme ve görme yetisinde bozulmalar ortaya çıkar.
Hangi Bebeklerde Sarılık Daha Fazla Görülür?
Zamanından önce doğan bebekler
Anne – baba arasında kan uyuşmazlığı olanlar
Yeterli beslenemeyen bebekler
Kardeşi sarılık nedeniyle tedavi görmüş bebekler
Sarılığın yükselmesine neden olacak kalıtsal hastalığı olan bebekler
Anne karnında enfeksiyon geçiren bebekler
Annesinde şeker hastalığı olan bebekler
Yine bu risk faktörü ile doğan bebeklerde başka yenidoğan problemleri de olabilir. Bazı anneler bu durum karşısında strese girip sütleri azalabilir, sütüm gelmemesi ve ya sütün az olması bebeğin beslenmesini etkileyebilir, bu da sarılık oranını artmasına neden olabilir. SÜTÜM GELMİYOR ENDİŞESİ YAŞAYANLARA! yazısını okuyabilirsiniz. Yine normal doğum planlayıp, sonra sezaryen doğuma dönen doğum öykülerinde de süt salgısı gecikebiliyor, bu yazıda da önerileri okuyabilirsiniz Sezeryan Doğum Sonrası Emzirme
Yenidoğan Sarılığı Tedavisi
Yenidoğan sarılığında tedavi verilip verilmeyeceği bebeğin doğum zamanı, doğum kilosu, kaç günlük olduğu ve kan bilirubin düzeyine göre çizelgeye bakılarak karar verilir.
Doktorunuz tedaviye gerek olmadığını düşünüyorsa artık bebeğinizi büyütmeye odaklanmalısınız ve kontrollerine gitmeye devam etmelisiniz. Ay Ay bebek gelişimi nasıl oluyor sayfalarımızdan bebeğinizin gelişimi hakkında fikir edinebilirsiniz. 1 Aylık Bebeğinizdeki Gelişmeler Ay Ay Bebek Gelişimi
Fototerapi ( Işık tedavisi)
En sık uygulanan tedavi yöntemidir. Ciltte biriken bilirubin, uygulanan ışığın etkisiyle, suda eriyecek duruma dönüşür ve böbrekler vasıtasıyla idrar olarak vücuttan atılır.
Tedavi sırasında, bebeğin üzerinde sadece alt değiştirme bezi kalır ve gözlere koruma amaçlı bir maske takılır. Bu şekilde ışığın altına yatırılır. Işık tedavisi sırasında vücuttan sıvı kaybı olacağından bebek sık aralıklarla emzirilir. Hastanede verilen ışığın dalga boyu ve bebek ile aradaki mesafe ayarlanarak verilir, evlerdeki floresan ışığının ciltteki bilirubine etkisi yoktur.
Kan Değişimi
Kandaki sarılığın düzeyi aşırı derecede yükseldiğinde, bebeğin kanı tamamen değiştirilerek uygulanır. Kan değişiminin pek çok yan etkisi vardır.
Yenidoğan sarılığını önlemek için ne yapmak gerekir ?
Sarılık artışını önlemek için bebek sık sık emzirilmelidir. Eğer bebek 3 saatten fazla uyursa ,uyandırılıp emzirmelidir. Bebeğin kilo alımı kontrol edilmelidir. Bebeğin cildindeki ve gözlerinin beyazındaki sarı renk değişikliğine dikkat edilmelidir.
Türkiye Türk neonataloji derneği sayfasından en geniş bilgilere ulaşabilirsiniz http://www.neonatology.org.tr/