Gıda Alerjisi Nedir?
Normal bir gıdanın proteinlerine karşı vücudunun bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesine bağlı ortaya çıkan belirtilerdir.
Alerjisi olduğu bir gıdayı bebek yer ise klinik belirtiler, bağışıklık sitemi ile ilgili mekanizmalar ile ortaya çıkar.Alerjik olduğu gıdayı yedikten dakikalar içinde belirtiler görülmeye başlar. Bu belirtiler bazen basit deri döküntüler iken , bazen ciltte şişlikler, kaşıntılı lezyonlar , egzama benzeri döküntüler olabilir. Bazen barsak sistemi ile ilgili kusma , karın ağrısı ve ishal gibi belirtiler görülebilir. Daha ciddi alerjik durumlarda hırıldama, nefes darlığı, dudakta şişme, yüzde şişme gibi durumlar görülebilir. Bu semptomların olduğu bu hayati tehlike yaratan duruma anafilaksi denilmektedir.
Gıda alerjisi sıklığı, 3 yaş altı çocuklarda %3 civarında görülmektedir. Hayvansal gıdalar , süt ve yumurta en sık; etler seyrek görülür. Bitkisel gıdalardan çilek, ceviz, çikolata ve tahıllara karşı alerji görülebilir.
Süt çocuğunda başlıca besin alerjisi nedenleri, yumurta, inek sütü, yer fıstığı ve soya alerjisidir. Daha büyük çocuklarda ise , kabuklu kuru yemişler, balık, deniz ürünleri, buğday ve diğer tahıl ürünlerine karşıdır.
Çocuğunuz Gıda Alerjisi Olup Olmadığını Nasıl Anlayabilirsiniz?
Gıda alerjisi, vücutta normalde gıdalarda bulunan zararsız proteinlere karşı tepki gösterdiğinde meydana gelir. Raksiyon genellikle bir yiyecek yendikten kısa bir süre sonra gerçekleşir. Gıda alerjisi reaksiyonları hafif ila şiddetli olabilir. Gıda alerjisi ile bir çok durum karışabilir. Aşağıda sıralayacağımız belirtiler Amerikan Pediatri Akademisi’nin (AAP) gıda alerjileri ve semptomların nasıl tanınacağı ve nasıl tedavi edileceği hakkındaki bilgilerdir. Gıda alerjisi varsa, çocuğunuzu evde ve okulda nasıl güvenli ve sağlıklı tutacağınıza dair önemli bilgiler de vardır.
Gıda Alerjisi Belirtileri
Vücudun bağışıklık sistemi bazı yiyeceklere aşırı tepki verirse, aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Cilt problemleri
- Kurdeşen (sivrisinek ısırıklarına benzeyen kırmızı lekeler)
- Kaşıntılı cilt döküntüleri (egzama, ayrıca atopik dermatit olarak da bilinir)
- Ödem
- Üşüme
- Karıncalanma
- Terleme
- Solunum Belirtileri
- Nefes darlığı
- Hapşırma
- Hırıldama
- Öksürk
- Bronşlarda mukus oluşumu
- Sindirim Sistemi Belirtileri
- Bulantı
- Kusma
- İshal
- Midede yanma
- karın ağrısı
- ishal
- Dolaşım Problemleri
- Solukluk
- Nabız hızlanması
- düzensiz nabız
- Morarma
- Bilinç kaybı
- Göz Belirtileri
- Görmede bulanıklık
- Gözlerde ağrı
- ışıktan rahatsız olma
- kaşıntı
Vücudun birkaç sistemi etkilenirse, reaksiyon şiddetli olabilir veya hayatı tehdit edici olabilir. Bu tip alerjik reaksiyona anafilaksi denir ve acil tıbbi yardım gerektirir.
Gıda Alerjisi İle Karışabilecek Durumlar
Bazen gıda alerjileri ile bir çok durum karışabilir. Bunlar gıda alerjisi değildir.
- Gıda Zehirlenmesi
- ishal ve kusma görülür. Genelde iyi pişirilmemiş, hijyen kurallarına uyulmamış gıdaların içerisindeki bakterilerden dolayı olur.
- Gıda Etkileşimleri
- Kola ya da soda gibi asitli içercekleri çindeki kafein benzer belirtilere neden olabilir.
- Cilt Tahrişi Belirtileri
- Domates, portakal gibi gıdaların içerisindeki asitlerden dolayı cilt tahrişi olabilir.
- İshal
- küçük çocuklarda fazla meyve suyu içme nedeni ile olabilir .
- Laktoz İntoleransı
- Sıklıkla gıda alerjisi ile karışan bir gıda intoleransıdır. Bir kişiniin süt protein olan laktoz aldıktan sonra karın ağrısı, şişkinlik, ishal gibi dışkılama yapması ile görülür. Sorun sindirim sisteminde laktozun parçalanamamasıdır.
Hangi Gıdalar Bir Bebekte Alerjik Reaksiyona Neden Olabilir?
Herhangi bir gıda bir gıda alerjisine neden olabilir, ancak çoğu gıda alerjisine aşağıdakiler neden olur:
- İnek sütü
- Yumurta
- Fıstık
- Soya
- Buğday
- Fındık, ceviz, antep fıstığı, ceviz, kaju fıstığı gibi
- Balıklar (orkinos, Somon, morina)
- Kabuklu deniz hayvanları (karides, ıstakoz gibi)
Yer fıstığı, fındık ve deniz ürünleri şiddetli reaksiyonların en yaygın nedenidir.
İyi haber şu ki, besin alerjileri erken çocukluk döneminde genellikler kayboluyor.
Çocuk doktorunuz ya da alerji uzmanınız çocuğunuzun gıda alerjilerini takip etmek için testler yapabilir.
Bir bebekte gıda alerjisi için risk faktörleri nelerdir?
Genetik yatkınlık ve bebeğin diyetine bazı besinlerin erken dahil edilmesi besin alerjisi gelişmesinde önemli faktördür. Anne sütüyle beslenme bu riski azaltır ancak ortadan kaldırmaz. Bir gıda alerjisi için yüksek risk faktörleri şunlardır:
- Fıstık alerjisi olan çocuğun kardeşleri
- Doktor kontrolünde tedavi olmasına rağmen şiddetli ekzeması devam eden çocuklar
- Daha önceden başka bir gıdaya alerjik reaksiyonu olması
Gıda alerjisi için yüksek riskli bir çocuğunuz var ise, ek gıdalara başlamadan önce çocuk hekiminiz ve ya bir çocuk alerji uzmanı ile görüşmeniz gerekebilir.
Bebeğimin Gıda Alerjisi Geliştirme Riskini Azaltabilir Miyim?
Bebeklere ek gıdanın 6 ay civarı başlanması önerilmektedir. Bunun içinde bebekte katı gıda almaya hazır olduğunu gösteren belirtilerin olması gerekmektedir. İlgili yazıyı buradan okuyabilirsiniz.
Her bebek farklıdır. Bu yüzden çocuğunuzun katı gıdalar tanıtmak için çocuk doktorunuz ya da aile hekiminiz ile konuşmanız uygun olacaktır. Her çocuk alerji durumu ile karşılaşmayabilir. Ancak tedbirli olmakta yarar vardır. Ek gıda başlamada en az alerjen olduğu düşünülen sebzeler ile başlayıp, sonra meyveler, sonra yoğurt,tahıllar ve yumurta sarısı başlanabilir. Ancak her yeni verilen gıda için 3 gün kuralına göre beslenmeli ve bu üç gün süresince başka bir ek gıda verilmemelidir. Bu şekilde az alerjenden çok alerjen gıdaya doğru ek gıda başlanması ileride bebeğinizin gıda alerjilerine yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Katı gıda başlama süreci ile ilgili yazıları aşağıdaki bağlantılardan okuyabilirsiniz.
Bebeklere Ek Gıda Başlarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bebekte gıda alerjisi nasıl teşhis edilir ?
Çocuğunuzda bir gıda alerjisi olabilir düşünüyorsanız, onun doktorunuzla konuşun.Bazı kan tetkikleri, bazı deri alerji testleri önerebilir. Alerjen gıdanın doktor kontrolünde, çocuğa verilip, bundan alerji olduğunun görülmesi en kesin yoldur. Ancak bu test sırasında ciddi alerjik reaksiyonlar görülebileceği için, hastane şartlarında yapılmalıdır.
Tedavide en önemli kural alerjik olduğunu bildiğiniz gıdadan kaçınmanızdır. Gıda alerjisi tanısı konulan çocuğa kusurlu gıda verilmemelidir.
Hazır gıdalarda etiket okumayı gözden kaçırmamalısınız.
Ve önemlisi de çocukta alerji belirtilerinin tanınması gerekmektedir.
Hafif alerjik reaksiyonlar basit antihistaminik ilaçlar ile tedavi edilirken, şiddetli alerjik reaksiyonları olan çocuklarda, doktorunuz oluşabilecek şiddetli reaksiyonlar için yanınızda taşıyacağınız adrenalin enjektörlerini reçete edebilecektir.
Bu çocukların bakıcıları, öğretmenler çocuğun nelere karşı alerjisi olduğunu bilmeli ve ilk ne yapması gerektiği ayrıntılı açıklanmalıdır.
Bebeğinizin alerjik reaksiyon geçirdiğini düşünüyorsanız ne yapmalısınız?
Ebeveynler bebeklerinin ilk alerjik reaksiyon geçirdiklerinde ne yapmaları gerektiğini genellikle bilemezler. Vücutlarında döküntü, kızarıklık, kaşıntı, kusma, gibi bir durum görürseniz doktorunuz ile iletişime geçmek doğru olacaktır.
Bebeğin yüzünde şişme, nefes darlığı, halsizlik, hırıltılı solunum gibi şiddetli alerjik belirtileri görürseniz derhal 112’yi aramalı, acil müdahale şartlarına erişim sağlanmalıdır.
Kaynak : Türkiye Allerji Ve Klinik İmmunoloji Derneği