Çocukların konuşma ve dil gelişimlerini etkileyen pek çok faktör vardır. Bunlardan bazıları fiziksel gelişim, kalıtım ve çevre koşullarıdır. Duyma problemleri çocuklarda konuşma bozuklukları olmasının en yaygın nedenlerinden biridir ama normal duyabilen çocuklarda bile tutukluk da denilen telaffuz sorunları olabilir. Okul öncesi dönemde çocukların % 10 ila 15’i bu tür konuşma problemlerinden muzdariptirler.
Konuşma Bozuklukları
Konuşma bozukluklarının en yaygın nedenleri aşağıdaki gibidir:
1. Kekeleme: 2 ila 3 yaş arası çocuklara bir cümleye başlarken kekeleme sıklıkla görülen bir durumdur. Bu normal kekeleme bir kelimedeki sesli harfte, kelimenin ilk harfinde ya da cümlenin ilk kelimesinde görülebilir. Çocuklar yorgun olduğunda, heyecanlandıklarında, zor bir durumla karşılaştıklarında ya da acele etmeleri gerektiğinde bu durum daha da artabilir.
2. Tutukluk: Tutukluk çocukların konuşmayı öğrenme döneminde yaşadıkları en yaygın artikülasyon problemlerinden bir diğeridir. Okul öncesi dönemde genellikle “z” gibi zor çıkartılan seslerde tutukluk olabilir. Ayrıca “r” harfini söylemekte zorlanan çocuklar “r” yerine “v” harfini koyarak konuşmaya başlayabilirler.
3. Uzun duraksamalar: Bir diğer artikülasyon problemi de çocuğun konuşurken uzun uzun duraklamasıdır. Bu çocuğun doğru kelimeyi bulmaya çalıştığının ya da cümleyi nasıl bağlayacağını düşündüğünün bir işaretidir.
Ne yapabilirsiniz?
Kekelemenin ilk aşamalarında ebeveynlerin eğitim alarak ya da uzman danışmanlarla konuşarak çocuklarına kendisini ifade etmesi için daha rahat bir ortam hazırlaması gereklidir. Çocukların neden kekelediğine dair halen kesin sonuçlara ulaşılamamıştır ancak ebeveynlerin yardımıyla çocuklar bu problemin üstesinden gelebilirler. İşte bu tür durumlarda yapabileceğiniz şeyler:
1. Çocuğunuzun stresini azaltın. Çocukların neden kekelediği tam bilinemiyor olsa da duygusal çocuklarda kekeleme daha çok görülür, ayrıca kalıtsal bazı problemler de buna neden olabilir. Çocuğunuzun hızlı konuşması için uğraşmayın ya da onun hatalarını sürekli düzeltmeye çalışmayın.
2. Çocuklarınıza kitap okuyun: Dil problemlerini aşmanın en iyi yollarından biri de çocuğunuza kitap okumaktan geçer. Araştırmalar düzenli kitap okunan çocukların daha düzgün konuştuğunu – daha çabuk konuşmaya başladıklarını – ve etkili konuşma kabiliyeti kazandıklarını gösteriyor. Kitap okurken araba, top ya da yavru köpek gibi nesneleri gösterip bu kelimeleri düzgün telaffuz ettiğinizden emin olun.
3. Ailecek yemek yiyin. Araştırmalar çocuklarıyla birlikte yemek yiyen çocukların daha iyi konuşma becerilerine sahip olduklarını göstermiştir. Yetişkinlerle düzenli konuşan çocukların daha fazla kelime bildiği ve dili kullanmayı daha çabuk öğrendiği gözlenmiştir.
Yardım Alın
Okul öncesi: Okul öncesi dönemde görülen konuşma bozuklukları genellikle ciddi değildir. Çoğu çocuk okula başladığında konuşma bozukluklarını aşar çünkü kaslarını daha iyi kontrol etmeye başladıklarından bu çenelerine de yansır. Eğer çocuğunuzun fiziksel bir problemi olup olmadığını merak ediyorsanız onu bir dişçiye götürebilirsiniz çünkü diş problemleri de çocuklarda artikülasyon sorunlarına neden olur. Bazen çocuğun diş gelişimini beklemek de bu konunun aşılması için bir çözüm yoludur.
Okul çağındaki çocuk: Okul çağındaki çocukların yüzde 6 ila 12’sinde konuşma problemleri görünür. Kekeleme ve tutulma gibi sorunlar için durum kötüleştiğinde yani çocuğunuz bu konuyu bir endişe nedeni olarak görmeye başladığında profesyonel yardım almanız önerilmektedir. Eğer çocuğunuzun kekelemesi altı aydan uzun sürerse pediatri uzmanınız ile konuşabilirsiniz. Problemin ciddiyetine bağlı olarak sizi çocuğunuzla uygun alıştırmalar yapacak bir dil terapistine yönlendirebilir.
İki dilli çocuklar: Günümüzde pek çok çocuk iki dil öğrenebiliyor. Bu durumda da iki dilin kelimeleri, gramer yapıları birbirine karışabiliyor. İki dil öğrenen çocuklarda öğrenimin ilk aşamalarında bu tür problemler görülmesi oldukça yaygındır. Çocuk iki dili de daha iyi öğrenmeye başladığında bu sorunlar kendi kendine geçer. Bu normal sorunlar bazen çocuklarda dil öğreniminin yavaşlamasına neden olur, bu yüzden böyle bir sorunla karşılaştıysanız konuyla ilgili pediatri uzmanınıza danışmanızda yarar olacaktır.