ÇOCUKLARDA ENDOSKOPİ  

Çocuklarda endoskopi nedir, erişkinlerdeki ile aynı olup, genel anlamda ucunda fiberoptik bir ışık kaynağı ve kamera olan silindir şeklindeki bir sistem ile lümeni olan iç organların ( ağız içi, yemek borusu, mide, ince barsaklar, kalın barsaklar) duvar yapılarının ve lümen içerisinin incelenmesi işlemidir.

Endoskopi terimi ilk kez Fransız ürolojist Antontin Jean Desormeaux tarafından tanımlandı. 1868 yılında rijit bir gastroskop geliştirilmiş ve elektriğin bulunması ile ışık kaynağı olarak elektrikten faydalanılmıştır. Endoskopik muayenede etkinliği ve emniyeti artırmak amacıyla teknik geliştirme gayretleri devam etti. Pediatrik hasta grubunda 1970’den önce tanı kontrastlı radyolojik tetkiklerle yapılıyordu. Başlangıçta yalnızca erişkin hasta grubunun tanı ve tedavisinde kullanılmakta olan gastrointestinal endoskopi 1980’li yılların sonlarında ülkemizde çocuk gastroenterolojiyle ilgilenen hekim sayısının artması ve çocuk hastalarda endoskopiye duyulan ihtiyacın dikkat çekmesiyle uygulanmaya başlanmıştır. İlk olarak 1989 yılında İstanbul Tıp Fakültesinde Çocuk Kliniği içerisinde Türkiye’nin ilk Çocuk Endoskopi Ünitesi kurulmuştur.

Günümüzde artık elektronik teknoloji ve kompüter teknolojideki ilerlemeler sonucu elektronik (video) endoskoplar ile yer değiştirildi. Aktif olarak kullandığımız bu cihazlarda skobun ucnda yüklü ” charge-coupled device (CCD) ” tarafından yakalanan görüntü, elektronik sinyaller şekline çevrilerek işlemciye gönderilmekte ve sonra da ekranda görüntülenmektedir.

Üst gastrointestinal sistem incelemesi halk arasında endoskopi olarak tanımlanmaktadır. Üst gastrointestinal sistem endoskopisi ( özofagogastroduodenoskopi) ağız yolu ile girilerek öncelikle yutak, yemek borusu, mide, onikiparmak barsağının incelenmesi işlemidir. İşlem esnasında organların iç duvarları dikkatli bir şekilde incelenir, doku değişiklikleri, ülser (yara) alanları ya da normal görünüşün dışında farklı bir görüntüye sahip olan yerlerden özel aletler ile gastroskopun biyopsi kanalından ilerletilerek biyopsi ( parça alma) işlemi dediğimiz milimetrik boyutta doku parçaları alınır. Parça alınan bölgelerde ufak kanamalar görülebilir. Bu geçici bir durum olup kanama- pıhtılaşma sistemi ile ilgili bir sorunu olmayan bireylerde hiçbir probleme neden olmaz. Biyopsi alınan kısımdaki doku çok hızlı bir şekilde kendini yenilemektedir.Üst gastrointestinal sistem endoskopisi öncesinde hastalar 8-12 saat kadar yemek yemeyi  ve su içmeyi kesmelidir.

Endoskopinin motivasyonu yüksek çocuk hastalarda sedasyonsuz yapılabildiği bildirilse de sedasyon tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Genel anestezi ve intravenöz (damar içerisine) sedasyon pediatrik endoskopide kullanılan esas metotlardır. Genel anestezi kararını alırken çocuğun yaşı, tanısı, solunum sisteminin durumu ve hastalığın ciddiyeti önemlidir. Çocuk hastalarda sedasyonun amacı güvenli analjezi (ağrı ve acı duymamak) ve amnezi (hatırlamama), işlem sırasında davranışların kontrolü, işlemin başarıyla tamamlanması ve hastanın işlem öncesi bilinç düzeyine hızla dönmektir. İçinde anestezi uzmanının da yer aldığı sedasyon ekibinde işlemin başarı oranı %100, komplikasyonlar (işleme bağlı olabilecek sorunlar) %1.7-5 oranında bildirilmektedir.

Endoskopi ünitesine alınan çocuk hastanın vital bulguları (nabız sayısı, solunum sayısı, bilinç durumu) kaydedilir. İşlem sırasında da hastanın oksijen saturasyonu, nabız sayısı, solunum sayısı ve kan basıncı  aralıklı olarak kontrol edilmektedir. İşleme başlamadan önce çocuk hastanın boğazına, o bölgenin uyuşmasını sağlayan bir sprey sıkılmaktadır. Endoskopi işlemi ağrı verici bir işlem değildir. İç organlarda hava verilerek ilerlendiği için gerginlik hissi olabilir.

Sedasyon işlemi için kullanılan ilaçların etki süresi çok kısa olduğu için ilaç verilmesi kesildikten çok kısa bir süre sonra hasta uyanır. Kullanılan ilacın artık etkileri nedeniyle işlem sonrası hastanın dikkat gerektiren işleri yapmaması gerekmektedir.  Teknolojik olarak yeterli merkezlerde  konusunda deneyimli uzman hekimlerin yaptığı endoskopik işlemler erken teşhislere olanak sağlayarak hayat kalitesini artırmakta ve çoğu zaman hayat kurtarmaktadır.